خبرگزاری رویترز به‌نقل از دو منبع آگاه گزارش داد که مقام‌های ایالات متحده به‌طور محرمانه دستگاه‌های ردیابی موقعیت را در برخی محموله‌های هدف‌گذاری‌شده از تراشه‌های پیشرفته جاسازی کرده‌اند تا جلو انتقال غیرقانونی آنها به چین را بگیرند.
این اقدام، که تاکنون گزارش نشده بود، تنها شامل محموله‌هایی می‌شود که در حال بررسی قرار دارند و هدف آن شناسایی تراشه‌های هوش مصنوعی است که به مقاصدی خارج از چارچوب محدودیت‌های صادراتی آمریکا منحرف می‌شوند.
به‌گزارش رویترز، این روش نشان می‌دهد ایالات متحده تا چه حد برای اجرای محدودیت‌های صادراتی خود علیه چین پیش رفته است، حتی در شرایطی که دولت ترامپ تلاش کرده برخی محدودیت‌های دسترسی چین به نیمه‌هادی‌های پیشرفته آمریکایی را کاهش دهد.
منابع مطلع به رویترز گفته‌اند که این ردیاب‌ها به مقام‌های آمریکایی کمک می‌کند تا علیه افراد و شرکت‌هایی که از نقض مقررات صادراتی آمریکا سود می‌برند پرونده‌سازی کنند.
ردیاب‌های موقعیت، ابزارهایی قدیمی در تحقیقات نهادهای امنیتی ایالات متحده هستند و سال‌هاست برای رهگیری کالاهای مشمول محدودیت‌های صادراتی از جمله قطعات هواپیما به‌کار می‌روند.
یکی از منابع به رویترز گفت که از این فناوری در سال‌های اخیر برای مقابله با انحراف غیرقانونی تراشه‌ها نیز استفاده شده است.
پنج نفر از فعالان زنجیره تامین سرورهای هوش مصنوعی نیز در گفت‌وگو با رویترز تایید کردند که از وجود این ردیاب‌ها در محموله‌های سرور شرکت‌هایی مانند «دل» (Dell) و «سوپرمایکرو» (Super Micro) که شامل تراشه‌های انویدیا (Nvidia) و ای‌ام‌دی (AMD) هستند، آگاهند.
به‌گفته این افراد، ردیاب‌ها معمولاً در بسته‌بندی محموله‌های سرور پنهان می‌شوند، اما مشخص نیست چه طرف‌هایی آنها را نصب می‌کنند یا در کدام مرحله حمل این کار انجام می‌شود.
رویترز نتوانسته تعیین کند که از این ردیاب‌ها چند بار در تحقیقات مربوط به تراشه‌ها استفاده شده یا از چه زمانی مقام‌های آمریکایی برای مقابله با قاچاق تراشه به کارگیری آنها را آغاز کرده‌اند.
محدودیت‌های فروش تراشه‌های پیشرفته ساخت انویدیا، ای‌ام‌دی و سایر تولیدکنندگان به چین از سال ۲۰۲۲ آغاز شد.
به گفته دو منبع از زنجیره تامین، در یکی از پرونده‌های سال ۲۰۲۴ محموله سرورهای «دل» مجهز به تراشه‌های انویدیا شامل هم ردیاب‌های بزرگ روی جعبه‌ها و هم دستگاه‌های کوچک‌تر پنهان‌شده در بسته‌بندی — و حتی داخل خود سرورها — بوده است.
منبع سومی نیز به رویترز گفته تصاویر و ویدئوهایی از خارج‌کردن ردیاب‌ها از سرورهای دل و سوپرمایکرو از سوی فروشندگان مجدد تراشه‌ها دیده است.
او افزود که برخی از این ردیاب‌های بزرگ به اندازه یک گوشی هوشمند بوده‌اند.
طبق گفته منابع، اداره صنعت و امنیت وزارت بازرگانی آمریکا (BIS) که مسئول کنترل و اجرای مقررات صادراتی است، معمولاً در این عملیات نقش دارد و اداره تحقیقات امنیت داخلی (HSI) و پلیس فدرال (FBI) نیز ممکن است در چنین اقدامی مشارکت داشته باشند.
اداره تحقیقات امنیت داخلی، افبیآی و وزارت بازرگانی آمریکا از اظهار نظر در این زمینه خودداری کردند. وزارت امور خارجه چین نیز گفت که از این موضوع بیاطلاع است.
شرکت سوپرمایکرو در بیانیهای گفت: «ما درباره روشها و سیاستهای امنیتیمان برای حفاظت از فعالیتهای جهانی، شرکا و مشتریان اظهار نظر نمیکنیم»
این شرکت از اظهارنظر درباره اقدامات ردیابی مقامات آمریکایی خودداری کرد.
شرکت دل نیز اعلام کرد: «ما از هیچ ابتکار دولت ایالات متحده برای قرار دادن ردیاب در محموله‌های محصولاتمان اطلاع نداریم.»
دو شرکت انویدیا و ای‌ام‌دی هم به پرسشهای رویترز پاسخ ندادند.
محدودیت‌های تراشه
ایالات متحده که زنجیره تامین جهانی تراشه‌های هوش مصنوعی را تحت سلطه دارد، طی سال‌های اخیر تلاش کرده صادرات تراشه و فناوریهای حساس به چین را محدود کند تا جلو مدرنسازی نظامی این کشور را بگیرد. آمریکا همچنین فروش تراشه به روسیه نیز برای تضعیف توان جنگی این کشور در اوکراین را محدود کرده است.
کاخ سفید و کنگره پیشنهاد دادهاند شرکتهای تراشهسازی آمریکایی موظف شوند فناوری تایید موقعیت را در محصولات خود تعبیه کنند تا از انتقال آنها به کشورهایی که فروش به آنها ممنوع است جلوگیری شود.
چین این محدودیتها را بخشی از تلاش آمریکا برای مهار قدرت خود میداند و پیشنهاد نصب ردیاب را بهشدت مورد انتقاد قرار داده است.
ماه گذشته نهاد قدرتمند تنظیم و کنترل فضای مجازی چین، شرکت انویدیا را احضار و درباره خطر احتمالی وجود «درهای پشتی» در تراشه‌های این شرکت که میتواند دسترسی یا کنترل از راه دور ایجاد کند، ابراز نگرانی کرد. انویدیا این موضوع را به‌طور قاطع رد کرده است.
رویترز در ژانویه گزارش داد آمریکا شبکه قاچاق سازمانیافته تراشه‌های هوش مصنوعی به چین را از طریق کشورهایی چون مالزی، سنگاپور و امارات شناسایی کرده، اما مشخص نیست آیا از ردیاب‌ها در این تحقیقات استفاده شده یا خیر.
استفاده از ردیاب‌ها از سوی نهادهای آمریکایی سابقهای طولانی دارد. در سال ۱۹۸۵، بر اساس یک رأی دادگاه، خدمات گمرک ایالات متحده هنگام اجرای حکم تفتیش، دستگاه ردیابی را داخل جعبه تجهیزات شرکت هیوز ایرکرافت (Hughes Aircraft) که مشمول محدودیت‌های صادراتی بود، در فرودگاه هیوستون نصب کرد.
به گفته یکی از منابع، ماموران اجرای مقررات صادراتی آمریکا گاهی پس از دریافت مجوز اداری، ردیاب نصب می‌کنند و گاهی نیز با حکم قضایی این کار را انجام میدهند که در آن صورت استفاده از اطلاعات بهدستآمده بهعنوان مدرک در پرونده‌های کیفری آسانتر است.
ممکن است در صورتی که یک شرکت موضوع تحقیق نباشد، از وجود ردیاب مطلع شود و حتی با نصب آن موافقت کند؛ اما این دستگاهها میتوانند بدون اطلاع شرکتها نیز نصب شوند.
افرادی که در انحراف محموله‌های تراشه و سرورهای مشمول کنترل صادرات به چین دست دارند، میگویند از وجود این دستگاهها آگاهند.
دو منبع زنجیره تامین، که فروشندگان تراشه‌های کنترلشده در چین هستند، گفتند همیشه با دقت محموله‌های منحرفشده سرورهای هوش مصنوعی را برای یافتن ردیاب‌ها بررسی می‌کنند.
در یک پرونده مربوط به وزارت دادگستری آمریکا که به بازداشت دو تبعه چینی به اتهام ارسال غیرقانونی دهها میلیون دلار تراشه هوش مصنوعی به چین انجامید، در متن سوگندنامه آمده است یکی از همدستان به دیگری دستور داده بود سرورهای Quanta H200 حاوی تراشه‌های انویدیا را از نظر وجود ردیاب با دقت بررسی کند.
او در پیامی به زبان انگلیسی نوشته بود: «دقت کن ببینی رویش ردیاب هست یا نه، باید خیلی مواظب باشی.»
این فرد همچنین با به‌کار بردن الفاظ توهینآمیز از دولت ترامپ یاد کرده و افزوده بود: «کی میداند آنها چه کار می‌کنند.»
